بزرگنمايي:

اخبار محرمانه -
چرا بازار نفت درباره ناامنی در منطقه خلیج ‌فارس بی‌تفاوت است؟
k ١.٧
٠
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
شکوفه حبیب‌زاده | با یک ماه فاصله آن هم درست زمانی که شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، در حال گفت‌وگو با رهبر ایران بود، خبر رسید که دو نفت‌کش در دریای عمان هدف قرار گرفته‌اند. اینکه دقیقا چه اتفاقی افتاده، کماکان در حال گمانه‌زنی است؛ اما اینکه بازار نفت چقدر از این حادثه متأثر شده است، موضوعی است که شاید کمی عجیب و ریشه‌دارتر باشد. در همان اولین ساعات انعکاس این خبر، قیمت نفت در سطح جهان حدود چهار درصد افزایش داشت؛ اما با گذشت چندین ساعت تأثیر آن به دو درصد کاهش داشت تا اینکه در آخرین اخباری که از پایان معاملات نفت در بازار جهانی در روز جمعه منعکس شد، این افزایش قیمت، روند معکوس به خود گرفت و با سه درصد کاهش روبه‌رو شد؛ اما چرا بازار نفت تا این اندازه به تنش در خاورمیانه کم‌توجهی می‌کند؟ موضوعی که برخی کارشناسان هرچند درباره استمرار این اتفاق، ابراز نگرانی می‌کنند؛ اما آن را متأثر از نگاه بازار نفت به رکود سال 2020 می‌دانند. سایه سنگین این رکود بر عرضه و تقاضا از همین اکنون نیز قابل رصد است؛ با‌این‌حال، هیچ کارشناسی نیست که تأکید نکند تنش در خاورمیانه، هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان نفت را دچار خسران خواهد کرد. در همین میان، آژانس بین‌المللی انرژی نیز از امنیت انرژی در جهان ابراز نگرانی کرده است. براساس گزارش دیگر رسانه‌ها، تحلیلگران علت روند نزولی بهای نفت را چشم‌انداز ضعیف اقتصاد جهان و به‌ویژه جنگ تعرفه‌ها بین ایالات متحده و چین دانسته‌اند که مانع از رشد تقاضا برای نفت خواهد شد. با‌این‌حال، هیروشیگه سکو، وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن در روز پنجشنبه گفته بود حمله به نفت‌کش‌ها در دریای عمان اختلالی در عرضه انرژی در این کشور ایجاد نخواهد کرد.
توقف فعالیت حمل نفت از خلیج فارس
با‌این‌همه، خبرها درباره این موضوع کماکان ادامه دارد. در خبری که رویترز گزارش داده و ایلنا آن را بازنشر داده است، برخی منابع از توقف فعالیت حمل نفت از خلیج ‌فارس خبر داده‌اند.
به گزارش ایلنا، خبرگزاری رویترز در گزارشی که از راه تماس با فروشندگان و کارگزاران نفتی منتشر کرده است، از توقف فعالیت حمل نفت از خلیج ‌فارس خبر داد. بر‌اساس این گزارش، دو شرکت بزرگ خدمات حمل و نقل یعنی «دی‌اچ‌تی هلدینگز» و «هیدمار» دریافت هرگونه سفارش برای نفت‌کش در خلیج فارس را متوقف کرده‌اند. شرکت‌های نفتی درباره خطرهای حمل‌ونقل دریایی از خاورمیانه، در پی دومین حمله به نفت‌کش‌ها هشدار داده‌اند. این شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که خطرات حمل و نقل در منطقه به‌شدت بالا رفته است. از ‌آن سو، افزایش نرخ بیمه حمل نفت در ماه گذشته به 17 درصد نیز نشان می‌دهد بازار ریسک منطقه را دریافته؛ اما هنوز تمایلی به جایگزینی آن ندارد.
بازار حساسیت کمی درباره تحولات ژئوپلیتیک دارد
فریدون برکشلی، رئیس گروه مطالعات انرژی وین و رئیس اسبق امور اوپک ایران، در گفت‌وگوی خود با «شرق» می‌گوید: به دلیل افزایش ریسک در منطقه، از ماه گذشته، بیمه‌ها نرخ‌ حمل نفت از خاورمیانه را به 17 درصد افزایش داده‌اند و خریداران فوب باید با نرخ‌های جدید، بار خود را حمل کنند.
برای سال 2020 انتظار رکود جهانی بالاست
برکشلی با بیان اینکه بازار حساسیت کمی درباره تحولات ژئوپلیتیک دارد، می‌افزاید: این اتفاق اگر در شرایط عادی رخ می‌داد، می‌توانست قیمت نفت را پنج تا شش دلار افزایش دهد؛ اما اکنون بازار نگران رکودی است که برای سال 2020 پیش‌بینی شده است. برای سال 2020 انتظار رکود جهانی بالاست. او در ادامه می‌گوید: اوپک اکنون صادرات خود را از ژانویه 2018 کاهش داده، ونزوئلا و ایران به دلیل تحریم‌ها، صادرات اندکی دارند. تولیدکنندگان آفریقایی شرایط خوبی ندارند؛ اما بازار حساس نیست.
موتور رشد مصرف نفت از نفس افتاده
این کارشناس بین‌المللی انرژی تصریح می‌‌کند: در‌حال‌حاضر، انگشت‌ها متوجه تقاضاست و رکود اقتصادی که پیش‌بینی آن صورت گرفته است. اکنون موتور رشد مصرف نفت از نفس افتاده و چین به سبب جنگ تعرفه‌ای با آمریکا، تقاضای خود را کاهش داده است. بازار از ناحیه عرضه تحت فشار است؛ اما فشار تقاضا شدیدتر است. به‌همین‌دلیل اتفاقات ژئوپلیتیکی در سطح کنونی، چندان اثری روی بازار نمی‌گذارد. در کنار آن در نظر داشته باشید که تولید نفت شیل هم بر عرضه سایه انداخته است.
برکشلی با اشاره به اینکه همه از پرهیز از جنگ صحبت می‌کنند، ادامه می‌دهد: هنوز در خلیج فارس گلوله‌ای شلیک نشده است که نگرانی‌ها در بازار درباره موضوع جدی شود.
بازار نشانه‌های بدی دارد
رئیس گروه مطالعات انرژی وین با بیان اینکه اکنون بازار نشانه‌های بدی دارد، می‌گوید: عرضه کم، تقاضای کم و قیمت پایین نفت نشان می‌دهد معامله‌گران به ژئوپلیتیک و وقایع کوتاه‌مدت بی‌توجه شده‌اند.
این بازی سیاسی است و بر بازار اثر ندارد
منصور معظمی، عضو هیئت علمی دانشکده نفت نیز در گفت‌وگو با «شرق» با اشاره به سیاسی‌بودن حادثه اخیر می‌گوید: به عقیده من این اتفاقات صرفا یک بازی سیاسی و روانی است و به لحاظ حجم، تأثیری روی بازار نخواهد داشت.
او در ادامه می‌افزاید: دلیلی هم ندارد که با صدمه‌دیدن دو نفت‌کش، بازار متلاطم شود. بیشتر بحث‌های سیاسی برای بزرگ‌کردن این موضوع است والا به لحاظ میزان عرضه و تقاضایی که در بازار وجود دارد، اتفاق خاصی نیفتاده است. این اتفاقات تأثیر جدی و درازمدتی نمی‌تواند روی یک بازار و همین‌طور منطقه بگذارد. معظمی با تأکید بر اینکه خلیج‌فارس، یک منطقه بین‌المللی است، در پاسخ به این پرسش که «آیا ناامنی می‌تواند خرید نفت از منطقه را متأثر کند؟» می‌گوید: چنین استنباطی ندارم. به عقیده من این اتفاق رخ‌داده، یک طراحی است که می‌تواند از جانب گروه «B» با این هدف که فضا را علیه ایران نشان دهد، باشد که وزیر امور خارجه به آن اشاره می‌کند. کدام عقل سلیمی می‌پذیرد زمانی‌ که نخست‌وزیر ژاپن در ایران در حال مذاکره است، نفت‌کش این کشور مورد اصابت قرار بگیرد؟ این اتفاق جز آنکه یک برنامه ازپیش‌طراحی‌شده باشد، نیست. به گفته او، حتی طرح موضوع حمله یک ماه گذشته به دو نفت‌کش اماراتی در سازمان ملل که با اتهام‌زنی علیه ایران رخ داد، نتیجه‌ای نداشت، زیرا مدارکی علیه ایران وجود ندارد.
امنیت منطقه به نفع همه است
این کارشناس نفت با اشاره به اینکه این اتفاق نه به نفع ایران و نه به نفع کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده نفت است، تصریح می‌کند: به نفع همه است که این منطقه جغرافیایی امن باشد. بنابراین ایران به‌عنوان تولیدکننده به‌دنبال امنیت منطقه است و این اقدامات در درازمدت در بازار اثرگذار نخواهد بود.
دست‌های پشت‌پرده
حسین آفریده، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی، هم در گفت‌وگو با «شرق» با بیان اینکه از مورد هدف قرارگرفتن دو نفت‌کش در دریای عمان، ایران سودی نمی‌برد، می‌گوید: این اتفاق می‌تواند در روند تقاضا از منطقه اثرگذار باشد.
آفریده در این گفت‌وگو تأکید دارد که این اتفاق به نفع کشورهایی است که اکنون ظرفیت تولید دارند و ادامه می‌دهد: عربستان، امارات، کویت و حتی عراق در منطقه، آمریکا، روسیه و... که از ظرفیت بالای تولید نفت برخوردار هستند، به‌واسطه افزایش قیمت جهانی نفت از بُعد ژئوپلیتیکی از حادثه اخیر و ناپایداری در قیمت‌ها منتفع می‌شوند، اما ایران از آنجا‌ که در تحریم قرار دارد و نمی‌تواند در اندازه ظرفیتی که در اوپک برای کشور ایجاد شده نیز بهره‌مند شود، سودی از این حادثه نخواهد برد.
آیا بازار به دنبال جایگزینی می‌رود؟
او با بیان اینکه اگر خریداران آلترناتیوی برای منطقه خلیج‌فارس بیابند، قطعا نگاه‌ها از منطقه دور می‌شود، می‌افزاید: تداوم این حوادث سبب می‌شود که خریداران نفت در بازارهای جهانی به دنبال بازارهایی باشند که ریسک کمتری دارند، البته اگر چنین بازارهایی را بیابند. به‌هرحال نفت خاورمیانه چندان قابل جایگزینی نیست.به گفته او، با توجه به سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران، به نظر می‌رسد این بازی طراحی شده است تا کسانی‌که نگران توافق ایران و آمریکا بودند و تمایلی به این اتفاق نداشتند، مثل اسرائیل و عربستان، جلوی این توافق را بگیرند. این کارشناس نفت می‌افزاید: بعید می‌دانم پایداری این وضعیت ادامه‌دار باشد، اما به‌هرحال آینده را نمی‌توان پیش‌بینی کرد. درحال‌حاضر کسی تمایلی ندارد که در خلیج‌فارس اتفاقی بیفتد.