بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - صبح نو / همزمان با فصل جدید اکران، «دختر شیطان» هم به‌روی پرده سینماها رفت. «دختر شیطان» به کارگردانی آقای قربان محمدپور در کشور هند ساخته شده و چند بازیگر هندی هم در آن نقش ایفا کرده‌اند. حالا حضور یکی از بازیگران این فیلم به‌دلیل سابقه قبلی‌اش خبرساز شده است.
با اکران «دختر شیطان»، به‌مرور انتقادات برخی از رسانه‌ها مطرح شد. این منتقدان به حضور ایشا گوپتا، بازیگر زن هندی، در این فیلم اعتراض کرده بودند. گوپتا ازجمله بازیگران سینمای هند است که البته حواشی زیادی دارد. سایت «مشرق» در گزارشی اعتراضی و صریح دراین‌باره نوشت: «پروژه‌ای سینمایی در سکوت خبری، پذیرای یکی از مدل‌های عکس‌های غیراخلاقی بود. این بازیگر که به‌سختی می‌توان عکسی قابل‌انتشار از وی پیدا کرد، سال‌هاست به‌عنوان مدل عکس‌های مستهجن فعالیت می‌کند و حتی صفحه شخصی وی نیز مملو از چنین تصاویری است. استفاده از بازیگران خارجی امری مرسوم در سینمای ماست؛ به‌ویژه در تولیدات مشترک بین ایران و دیگر کشورها، حضور بازیگران غیروطنی را شاهد هستیم. بااین‌حال، مشخص نیست سازمان سینمایی وزارت ارشاد چگونه مجوز بازی مدل عکس‌های غیراخلاقی را در فیلمی داخلی داده است؟ گفتنی است کارگردان این فیلم سال‌ها قبل به‌عنوان هنرجویی مذهبی و ارزشی، با بهره از امکانات برخی از نهادها فیلمساز شد؛ اما سال‌هاست که به ساخت فیلم‌های سخیف و «هندی» مشغول است و در تازه‌ترین فعالیت خود نیز همکاری با مدلی بدکاره را پذیرفته است». حالا و پس از آغاز اکران این فیلم، دوباره بحث حضور بازیگران خارجی در فیلم‌های ایرانی مطرح شد. درادامه این گزارش، حضور فرنگی‌ها در سینمای ایران را مرور و سپس معایب، مزایا و لازمه‌های آن را بررسی می‌کنیم.
خارجی‌هادرسینمای‌ایران
«دختر شیطان» نخستین فیلم ایرانی نیست که بازیگر خارجی در آن بازی کرده است. دارین حمزه علاوه‌بر حضور به‌عنوان نقش اول دو فیلم «کتاب قانون» و «فرشتگان قصاب»، در آثار ایرانی دیگری مثل «33 روز» و «شکارچی شنبه» هم نقش بازی کرده است. او در حالی با «کتاب قانون» به‌شهرت رسید که پیش‌ازآن، بازیگر بین المللی مهمی قلمداد نمی‌شد. الیسا کاچر، بازیگر روسی، دیگر بازیگر خارجی است که در فیلم «استرداد» نقش‌آفرینی کرده است. اولین ورود جدی بازیگران هندی به سینمای ایران با «سلام بمبئی» بود. در این فیلم، دیا میرزا مقابل آقای محمدرضا گلزار حاضر شد و نهایتا فیلم قربان محمدپور به فروش درخورتوجهی دست یافت. ویدوتی، بازیگر درجه چندم برزیلی، در «من سالوادور نیستم» همبازی رضا عطاران شد و همین ترکیب به فروش 14میلیاردتومانی فیلم منجر شد. ازجمله بازیگران لبنانی که در سینمای ایران حضور یافته کیست؟ لوریت حنینو یک‌بار در کودکی در فیلم ایرانی «لبنان عشق من» به کارگردانی آقای حسن کاربخش نقش بازی کرده بود و سینمای کشور ایران را می‌شناخت. او پیش از پیوستنش به گروه بازیگران «گام‌های شیدایی»، در بیش از 25 فیلم و سریال لبنانی نقش بازی کرده بود. در سال 96، آقای بایرام فضلی «جن زیبا» را ساخت. در این فیلم، نورگل یشیلچای، بازیگر ترکیه‌ای، درکنار فرهاد اصلانی قرار گرفت. ماییداوی وییز بازیگر دیگری است که اخیرا در فیلم «چهارانگشت» حضور پیدا کرده است. البته، این‌ها تمام بازیگران اشاره‌شده در این گزارش نیستند. در سریال‌های تلویزیونی هم چند بازیگر حضور داشته‌اند و البته، بازیگران مرد زیادی هم درمقابل دوربین فیلم‌های ایرانی رفته‌اند.
ضابطه‌مندشدن
پس از حواشی به‌وجود‌آمده بابت اکران «دختر شیطان» و دست‌به‌دست‌شدن عکس‌های آن‌چنانی ایشا گوپتا، آقای ابراهیم داروغه‌زاده، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، به موضوع حضور بازیگران خارجی در آثار ایرانی ورود کرد. معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی درباره استفاده از بازیگران خارجی در سینمای ایران که هرازگاهی با حاشیه‌هایی همراه است، گفت: در نظام‌نامه تولیدات مشترک سینمایی، ضوابط استفاده از بازیگران خارجی دیده شده و به‌زودی پیش‌نویس آن منتشر می‌شود. داروغه‌زاده در‌این‌باره به «فارس» گفت: در موضوع بازیگران خارجی در سینمای ایران، تاکنون ملاحظه ما حضورنیافتن آن‌ها در فیلم‌های مستهجن و غیراخلاقی و شهرت‌نداشتن به مفاسد اخلاقی بوده است. وی درباره حضور بازیگران خارجی در فیلم‌های ایرانی، با بیان اینکه عکس‌های صفحات شخصی هیچ‌یک از بازیگران زن خارجی بی‌مسأله نبوده است، اظهار کرد: حتی بازیگران لبنانی هم از این قاعده مستثنی نبودند که نمونه‌های آن را در فیلم‌های «سی‌و‌سه روز»، «کتاب قانون» و «به‌وقت شام» شاهد بوده‌ایم و باید در‌این‌زمینه دقت بیشتری کنیم. معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی ادامه داد: این نکته را باید مدنظر قرار دهیم که به‌عنوان مثال آنتونی کویین، بازیگر بزرگ هالیوود، در فیلم ماندگار «محمد رسول‌الله؟ص؟» در نقش «حمزه سیدالشهد؟ع؟» ظاهر شده بود که حتما این بازیگر عکس‌ها و سبک متفاوتی از نقشش داشته است. داروغه‌زاده در پایان تأکید کرد: البته، در نظامنامه تولیدات مشترک که در حال آماده‌شدن است، ضوابط استفاده از بازیگران خارجی دیده شده که پیش‌نویس آن حتما برای استفاده از دیدگاه‌های اهالی سینما و رسانه منتشر خواهد شد.
حضورباچه‌کیفیتی؟
این مسأله اتفاق خیلی پیچیده‌ای نیست و همکاری‌های بین‌المللی در سینمای جهان، اتفاقی معمول و در برخی از مواقع مثبت است. این همکاری زمانی متفاوت می‌شود که فرهنگ کشور صاحب اثر هنجارهای مشخص و خاصی داشته باشد. در کشور ما، بنابر ارزش‌های اخلاقی موجود در جامعه و قوانین صریح، برخی از اقدامات محدودیت‌هایی دارد. برای مثال، بازیگر زن ایرانی به‌جز زمانی که درمقابل دوربین است، در زندگی اجتماعی یا فعالیت‌های مجازی‌اش هنجارهای مشخصی را رعایت می‌کند؛ حتی اگر شخصا به آن‌ها معتقد نباشد. حالا این سوال پیش می‌آید، وقتی بازیگر زن خارجی قرار است در فیلم ایرانی نقش‌آفرینی کند، استانداردهای اجتماعی و مجازی او تا کجاست؟ آیا او هم باید چیزی شبیه به استانداردهای داخلی داشته باشد؟ مثلا در فضای مجازی عکس کامل پوشیده داشته باشد؟ قاعدتا چنین چیزی نزدیک به محال است. باوجوداین، این موضوع دلیل و توجیه بازگذاشتن بی‌حد‌وحصر فضا نیست. اجازه بدهید از منطق و کیفیت حضور بازیگر در فیلم ایرانی بگذریم و کاری به این موضوع نداشته باشیم که آیا اصولا حضورش در فیلم مذکور لازم است یا صرفا جنبه ویترینی دارد و هدف سازندگان فیلم از حضور او در فیلمشان چه بوده. به بحث قبلی بازگردیم. شاید نتوان از بازیگر خارجی توقع رعایت استانداردهای اخلاقی ایرانی را داشت؛ اما سازندگان فیلم می‌توانند قبل از همکاری با آن بازیگر، کمی بیشتر در صفحه شخصی‌ او در شبکه‌های اجتماعی سرک بکشند. اگر بر همکاری با او اصرار دارند، در قراردادش موادی ذکر کنند که لااقل تا مدت اکران فیلم، به رعایت برخی از هنجارها ملزم شود.
با تمام این‌ها، نقش سازمان سینمایی چیست؟ هرچند روز‌به‌روز به وظایف این سازمان افزوده می‌شود و انصافا نظارت بر سینمای ایران کار دشواری است، معاونت ارزشیابی می‌تواند پروتکلی برای حضور بازیگران خارجی تنظیم کند و قبل از عقد قرارداد با بازیگر خارجی، سازندگان آن اثر به استعلام از این معاونت ملزم شوند. احتمالا با چنین اقداماتی از حواشی بی‌مورد جلوگیری شود و اگر فیلمی ایرانی با حضور بازیگر فرنگی روی پرده برود، از هرگونه آسیب مصون بماند. هرچند همه این‌ها به‌شرطی است که سازندگان فیلم خودشان هم دنبال حاشیه نباشند، نه اینکه مثل آقای عبدالرضا کاهانی با بازیگر خارجی فیلم آینده‌اش، عکس آنچنانی بگیرند و منتشر کنند. البته درپایان این گزارش، این نکته نیز قابل‌بررسی است. تا پیش‌از‌این، این‌گونه بود که عوامل فیلم برای استفاده از بازیگر خارجی (بدون حجاب) به خارج از ایران سفر و در لوکیشن‌های خارجی فیلمبرداری می‌کردند. باوجوداین، اخیرا شایعاتی به‌گوش می‌رسد مبنی بر اینکه برخی از سازندگان ایرانی، برای کاهش هزینه و راحتی تولید، سکانس‌های داخلی (زیرسقف) را در ایران فیلمبرداری می‌کنند؛ به‌طوری‌که ظاهرا این لوکیشن در خارج است و بازیگر هم بدون حجاب مقابل دوربین می‌رود. اگر این موضوع صحت داشته باشد، قاعدتا سازمان سینمایی مسوول پیگیری آن است.