بزرگنمايي:

اخبار محرمانه -
عبدالمهدی میانجی تهران - لندن
k ٢.٧
٠
اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
سارا معصومی| آب و هوای منطقه غرب آسیا و خلیج‌فارس توفانی است و این تنش نه فقط بازیگران منطقه‌ای که فرامنطقه‌ای را هم نگران آینده دور و نزدیک کرده است. امریکا پای بریتانیا را هم به تنش خود با ایران در خلیج‌فارس باز کرده و هر روز مهره‌های بیشتری به صحنه شطرنج میان ایران و امریکا اضافه می‌شوند. تنش در منطقه به یکی از بی‌سابقه‌ترین سطوح خود رسیده؛ به گونه‌ای که برخی آن را یادآور جنگ ‌نفتکش‌ها (1985 تا 1988) می‌دانند. در سه ماه گذشته خلیج‌فارس شاهد مجموعه‌ای از عملیا‌ت‌های تحریک‌آمیز بوده از حملات مشکوک در دو نوبت به تانکرها و نفتکش‌های اماراتی، سعودی، نروژی و در آخرین مورد ژاپنی تا توقیف نفتکش‌ انگلیسی توسط ایران که البته گفته می‌شود بی‌ربط به ماجرای توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق توسط انگلیس نیست. در این میان زد و خوردهای پهپادی ایران و امریکا هم در زمین واقعیت (ساقط شدن پهپاد امریکا توسط ایران) و رویا (ادعای اثبات نشده دونالد ترامپ درباره هدف قراردادن پهپاد ایرانی) ادامه دارد. دولت امریکا پس از ترک توافق هسته‌ای با ایران و بازگرداندن تحریم‌ها به اجماعی علیه ایران نیاز داشت که با ابزار برجام نتوانست به آن دست پیدا کند؛ لذا تحریک ایران در منطقه آخرین تیر هفت‌تیری ‌است که برای امنیتی‌سازی دوباره پرونده ایران در سطح بین‌المللی پر شده بود. تلاش برای به صفر رساندن فروش نفت ایران که متوقف کردن نفتکش حامل نفت کشورمان در جبل‌الطارق توسط بریتانیا نیز در همان راستا بود یادآور جنگ نفتکش‌ها میان ایران و عراق با حمایت امریکا بود که هدف نهایی آن جلوگیری از صادرات نفت ایران بود. غایتی نافرجام که با هدف قرار دادن 411 تا 543 کشتی هم به فرجام نرسید. هرچند برخی تحلیلگران فضای این روزهای حاکم بر خلیج‌فارس را بی‌شباهت به روزگار جنگ نفتکش‌ها می‌دانند اما هستند کهنه‌کارهایی مانند البرادعی که می‌گویند حال و هوای این روزهای منطقه آنها را به یاد روزهای منتهی به حمله امریکا به عراق در سال 2003 میلادی به بهانه برخورداری رژیم صدام حسین از تسلیحات کشتارجمعی می‌اندازد. دونالد ترامپ در یک سال و دو ماه گذشته از پایان دادن به حضور امریکا در توافق هسته‌ای با ایران تلاش کرد با انواع تحریم‌ها تحت لوای سیاست فشار حداکثری تهران را به واکنش خروج از توافق وادار سازد؛ اتفاقی که با سیاست صبر راهبردی ایران ره به جایی نبرد و پس از آن نوبت به ائتلاف «گروه بی» (جان بولتون، بنیامین نتانیاهو، محمد بن سلمان و محمد بن زاید) برای تحریک ایران به اقدامی تند و تیز در سطح منطقه‌ای مانند ایجاد تنش در خلیج‌فارس و حوزه پیرامونی تنگه هرمز رسید. امروز آنچه در منطقه رخ می‌دهد مصداق تعبیر پیش‌بینی کارشناسانی است که تاکید داشتند برهم خوردن برجام نه‌تنها امنیت و ثبات منطقه‌ای که امنیت بین‌المللی را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بر هیچ‌کس پوشیده نیست که اسراییل، امارات و عربستان سعودی در قریب به سه سال گذشته از عمر ترامپ تلاش کرده‌اند به ظن خود تهران را در گوشه رینگ قرار بدهند اما در اشتباهی محاسباتی متوجه جایگاه ایران و قماری که تحت فشار قرار دادن تهران، منطقه را در آستانه آن قرار می‌دهد، نیستند. امروز در حالی که عملیات‌های خرابکارانه در خلیج‌فارس و توقیف نفتکش ایران در جبل‌الطارق، ثبات مهم‌ترین آبراه انتقال انرژی در سطح بین‌المللی را تحت‌الشعاع قرار داده، بازیگران معقول منطقه‌‌ای مانند عمان، کویت و عراق نگران تنشی شده‌اند که هر لحظه می‌تواند از حالت کنترل شده خارج شود. در میان کشورهای منطقه، عراق بیشترین سطح از فشار را به دلیل تنش میان ایران و امریکا تحمل می‌کند. عراق پس از سال 2003 تلاش کرده میان نقش ایران به عنوان یک همسایه و نفوذ امریکا به عنوان بازیگر فرامنطقه‌ای حی و حاضر در این کشور توازنی برقرار کند؛ تلاشی که شاید در دوره هشت‌ساله باراک اوباما، رییس‌جمهور پیشین تاحدودی با موفقیت همراه بود اما در قریب به سه سال اخیر به دلیل حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید با چالش‌هایی روبه‌رو شده است.
دولت دونالد ترامپ در چند حوزه بغداد را تحت فشار قرار داده است: تبعیت از تحریم‌های یک‌جانبه امریکا علیه ایران، خودداری از خرید انرژی از ایران، کاستن از سطح مراوده‌های دیپلماتیک و همکاری‌های امنیتی و نظامی میان دو کشور. دونالد ترامپ و همراهانش در حالی به ظن خود در جست‌وجوی دور کردن بغداد از تهران هستند که این امر با توجه به عمق رابطه سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی دو کشور عملا ممکن نیست. تنها در یک مورد مبارزه با جریان‌های تروریستی منطقه‌ای به خصوص داعش، اگر نبود همکاری‌های امنیتی ایران و عراق امروز ما شاهد برچیده شدن پایه‌های خلافت داعش در این منطقه نبودیم. بغداد چه در دوره دولت پیشین و چه در روزهایی که دونالد ترامپ بر کرسی قدرت تکیه زده تاکید داشته که نه اجازه می‌دهد از حریمش علیه ایران استفاده شود و نه مایل به جانبداری از امریکا یا ایران است و از دو طرف می‌خواهد که بغداد را به عرصه جنگ غیرمستقیم باهم تبدیل نکنند. در چنین شرایطی عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق برای دومین بار در 5 ماه گذشته راهی تهران شد؛ سفری که در یکی از مهم‌ترین تقاطع‌های تاریخی رخ داد.
توطئه اسراییل در عراق؟
4 روز پیش از سفر ناگهانی و از پیش اعلام نشده عبدالمهدی به ایران بود که خبر رسید یک پهپاد اقدام به پرتاب بمب به پایگاه شهدای وابسته به حشدالشعبی در منطقه آمرلی کرد. در جریان هدف گرفتن پادگان شهدای حشد‌الشعبی یک نفر به شهادت رسید و دو نفر دیگر مجروح شدند. در حالی که تاکنون هیچ گروهی مسوولیت این حمله را برعهده نگرفته است، عادل عبدالمهدی دستور داد کمیته‌ای میدانی به‌منظور انجام تحقیقات در این زمینه تشکیل شود. نتیجه تحقیقات غیررسمی می‌گوید مراکز مذکور توسط سه کلاهک انفجاری چرخشی از نوع هاروپ هدف قرار گرفته که ساخت رژیم اسراییل است. اسراییل تنها رژیم موجود در خاورمیانه است که چنین تسلیحاتی را در اختیار دارد. به همین علت است که منابع امنیتی مطلع اعلام می‌کنند که پرتاب این موشک‌ها از طریق یک هواپیمای اف-16 اسراییلی صورت گرفته است. در شرایطی که سرویس‌های اطلاعاتی عراق صحت خبر حمله اسراییل به پایگاهی در خاک این کشور را تایید کرده باشند یکی از سوژه‌های رایزنی عبدالمهدی در تهران می‌تواند هشدار دادن به تهران نسبت به تحرکات ضدایرانی تل‌آویو در عراق باشد.
ابتکار منطقه‌ای عراق برای دوستی ایران و عربستان
عراق در چند ماه اخیر تلاش کرده برای کاستن از سطح تنش منطقه‌ای میان ایران و عربستان کنفرانسی منطقه‌ای میان ایران و کشورهای منطقه‌ای تشکیل دهد که این ایده تاکنون فراتر از پیشنهاد نرفته است. اخیرا فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سفری به عراق از این ایده بغداد استقبال کرده بود. اروپایی‌ها اعتقاد دارند که بغداد با توجه به منافع استراتژیکی که از کاهش تنش میان ایران و امریکا می‌برد می‌تواند بهترین گزینه برای نوعی از میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن باشد. در همین راستا، میدل ایست نیوز به نقل از «احسان الشمری»، رییس اندیشکده سیاسی عراق تاکید کرد سفر «عادل عبدالمهدی»، به تهران با هدف آماده‌سازی بسترهای لازم برای برگزاری کنفرانس بین‌المللی با نظارت اتحادیه اروپا در بغداد به منظور حل و فصل بحران موجود میان ایالات متحده امریکا و ایران و انجام گفت‌وگو بر سر سرنوشت توافق هسته‌ای انجام شد. این کارشناس مسائل منطقه‌ای تاکید کرده که عراق با تمام توان در تلاش است تا سایه درگیری نظامی میان تهران و واشنگتن را از منطقه دور کند چرا که در صورت وقوع این درگیری، عراق بیشترین صدمه و آسیب را متحمل خواهد شد.»
چند روز پیش از سفر ناگهانی عبدالمهدی به تهران عبدالحسین الهنین، مشاور نخست‌وزیر عراق در گفت‌وگو با شبکه الجزیره در پاسخ به این سوال که بغداد چه نقشی برای کاهش تنش تهران- واشنگتن ایفا می‌کند، گفته بود: براساس اطلاعات دقیقی که دارم این پرونده بطور شخصی توسط نخست‌وزیر عراق و با هماهنگی محمد علی حکیم، وزیر خارجه عراق اداره می‌شود. ایرانی‌ها خواهان عراقی قوی هستند زیرا معتقدند که عراق قوی به مذاکرات آنها با امریکا کمک می‌کند، امریکا نیز بر همین باور است بنابراین به نظر می‌رسد که هردو معتقدند عراق قوی می‌تواند روزنه‌ای برای گفت‌وگوی دو طرف باشد. هیچ‌گونه درخواست خارجی در این رابطه وجود ندارد بلکه این تلاش صرفا تدبیر عبدالمهدی برای دوری از خطرات است.
حامل پیام ویژه بریتانیا برای ایران
چرا سفر ناگهانی؟ این پرسش از نخستین ساعات انتشار خبر سفر نخست‌وزیر عراق به تهران آن هم نه در رسانه‌های کشور میزبان که از سوی رسانه‌های عرب‌زبان، موجی از پیش‌بینی‌ها را به راه انداخت. با توجه به تماس تلفنی که عادل عبدالمهدی با پنی موردانت، وزیر دفاع انگلیس پیش از سفر به تهران داشت این گمانه تقویت شد که عبدالمهدی این‌بار برای پادرمیانی در پرونده توقیف نفتکش انگلیسی در ایران و نفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق به تهران می‌آید. گفته شده که نخست‌وزیر عراق و وزیر دفاع بریتانیا در این تماس تلفنی درباره برقراری ثبات در منطقه خلیج‌فارس گفت‌وگو کرده‌اند. عبدالمهدی پیش از این در اظهارنظرهایی متفاوت تاکید کرده بود که هرگونه اختلال در امنیت تنگه هرمز می‌تواند بر اوضاع اقتصادی عراق تاثیر منفی بگذارد چرا که اقتصاد این کشور وابسته به صادرات مداوم نفت است. نخست‌وزیر عراق هفته گذشته تاکید کرده بود که کشورش در حال بررسی راه‌های فرعی و جایگزین برای انتقال نفت در صورت بحران در تنگه هرمز است.
در حالی که سفر عبدالمهدی به تهران دقیقه 90 اعلام شد و همزمان خبری مبنی بر سفر یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان به تهران هم منتشر شد پیش‌بینی می‌شود که لندن با چراغ خاموش واسطه‌هایی را برای آزادی نفتکش توقیف‌شده و کاستن از سطح تنش با تهران راهی پایتخت ایران کرده باشد. در دیدار عصر گذشته رییس‌جمهور کشورمان با مهمان عراقی، سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه و محمود واعظی، رییس دفتر رییس‌جمهور حضور داشته‌اند که این جمع محدود را می‌توان نشان از محرمانه دانستن مفاد رایزنی‌ها دانست.