بزرگنمايي:

اخبار محرمانه -
سرمقاله اعتماد/ بین تهران و واشنگتن
١٢٦
٠


اعتماد / « بین تهران و واشنگتن » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته قاسم محبعلی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
حـکمی کـه روز پنجشنبه توسط دادگاه جبل‌الطارق برای آزادی کشتی حامل نفت ایران صادر شد، بدون اقدامات دیپلماتیک و فعل و انفعالات سیاسی امکان‌پذیر نبود. واقعیت این است که تمامی این فعل و انفعالات و گفت‌وگوها و مضمون آنها در اختیار عموم قرار نگرفته است. واضح بود اقدامی که دولت بریتانیا و به تبع دولت خودمختار جبل‌الطارق در توقیف کشتی تجاری حامل نفت ایران انجام داده‌بودند، تحت فشار طرف‌های ثالث و با توجه به منافع طرف‌های دیگر، به ویژه ایالات متحده امریکا انجام شده ‌بود. اظهارنظرهایی از سوی مقام‌های مسوول در اروپا در مورد فشار ایالات متحده امریکا برای توقیف این نفتکش و همچنین انتشار اخباری در مورد تلاش امریکا برای جلوگیری از صدور حکم آزادی نفتکش، نشان از این داشت که واشنگتن در حال تلاش برای ادامه این بحران است.
بریتانیا، هر چند با تاخیر، اما نهایتا نشان داد که علاقه‌مند نیست به چنین مناقشه‌ای به نیابت از یک قدرت دیگر ادامه دهد. از ابتدا مشخص بود که رویکرد دولت بریتانیا در این پرونده، متناقض با سیاست کلی این کشور در قبال ایران به ویژه در پرونده برجام است. بریتانیا از یک سو همراه با شرکای اروپایی‌اش در برجام، از استمرار تجارت مشروع ایران و لغو تحریم‌های ضدایرانی سخن می‌گفت و از سوی دیگر در توقیف کشتی تجاری به اتهام حمل نفت ایران همکاری می‌کرد. در پی این اقدام بریتانیا، با رویدادهایی که پس از آن رخ داد و به توقیف یک کشتی تجاری بریتانیایی در آب‌های تنگه هرمز، این پرونده ابعاد بسیار پیچیده‌تری برای لندن پیدا کرد. بریتانیا بعد از مواجهه با این مساله به این نتیجه رسید که باید راهکاری مسالمت‌آمیز برای حل و فصل مساله‌ای که به وجود آورده است پیدا کند. تمایل بریتانیا برای اصلاح رویکرد خود در پرونده نفتکش‌ها، باعث شد که راه برای رایزنی و گفت‌وگو در مورد آزادی کشتی تجاری حامل نفت ایران باز شود. بدون دسترسی به مضمون رایزنی‌ها و محتوای گفت‌وگوها میان ایران و بریتانیا، نمی‌توان قضاوت کرد که چه بده بستان و چه معامله‌ای ممکن است برای آزادی نفتکش ایرانی انجام شده‌باشد، اما روشن است که مذاکره و رایزنی دیپلماتیک راه را برای آزادی این نفتکش هموار کرده است.
اقدام بریتانیا در صدور حکم آزادی نفتکش گریس وان، لزوما به معنای بازگشت کامل رویکرد لندن از همراهی با امریکا یا بهبود عملکرد این کشور در برجام نیست. نباید فراموش کرد که دولت جدید بریتانیا به هر تقدیر هدف خود را خروج از اتحادیه اروپا به هر قیمت توصیف کرده است و در این مسیر بزرگ‌ترین و قدرتمندترین پشتیبانی را که کنار خود دارد، دولت ایالات متحده امریکا می‌بیند. موضعگیری دولت بریتانیا در مورد تمایل برای مشارکت در ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده امریکا در خلیج‌فارس، نشانه‌ای از این است که دولت بریتانیا آماده انعطاف بیشتر در برابر خواسته‌های امریکا در مورد تهران است. در چنین شرایطی لندن مجبور است سیاست‌های خود را بیش از گذشته به جای بروکسل با واشنگتن تطبیق دهد. در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که صرف حل شدن پرونده نفتکش‌ها، به خودی‌خود و بلافاصله به بهبود دیدگاه بریتانیا نسبت به تهران به ویژه همکاری بیشتر این کشور در برجام منتهی شود. دور شدن از اتحادیه اروپا و نزدیک‌تر شدن به متحد غرب اقیانوس اطلس به معنای رویکردی نامهربانانه‌تر با تهران است. اگر خروج قریب‌الوقوع بریتانیا از اتحادیه اروپا نهایی شود، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که بریتانیا از برجام خارج شود، اما الزاما می‌توان انتظار داشت که همکاری و همراهی این کشور با متحدان اروپایی‌اش در برجام، کمتر و ضعیف‌تر از گذشته ‌شود.
لندن از هم‌اکنون انزوای خود را در اروپا احساس می‌کند و نیاز به کسب حمایت از متحدان دیگر خود دارد. در پرونده گریس وان شاهد بودیم که با وجود تلاش بریتانیا برای ارتباط دادن توقیف کشتی حامل نفت ایران به تحریم‌های اتحادیه اروپا، این اتحادیه حاضر به حمایت از این اقدام نشدند. می‌توان حتی اقدام بریتانیا را به نوعی «اقدام انشعاب‌گرایانه» توصیف کرد. اتحادیه اروپا هیچ نشانه‌ای مبنی بر حمایت از این اقدام بریتانیا از خود بروز نداد. اما در ادامه شرایط کنونی با وجود اینکه اروپا حاضر به حمایت از اقدام لندن برای توقیف کشتی حامل نفت ایران نشد، اروپایی‌ها همچنان ممکن است که در موضوع کشتی توقیف شده در تنگه هرمز که پرچم بریتانیا داشت، از لندن پشتیبانی کنند و در این پرونده لندن را محق بدانند. آزادی هر دو نفتکش توقیف شده در چند هفته اخیر می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها در مورد امنیت تجارت خارجی ایران از یک سو و امنیت دریانوردی در خلیج‌فارس، کمک‌کننده باشد و در شرایطی که چنین نگرانی‌هایی کاهش پیدا کند، می‌توان امیدوار بود که موضوعیت پیشنهاد ایالات متحده امریکا در مورد تشکیل یک ائتلاف نظامی بین‌المللی در خلیج‌فارس و به طریق اولی همکاری بریتانیا با چنین ائتلافی از بین برود.