بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - اینستکس یا instrument in support of trade exchange به معنای ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری است ‌و توسط هئیت نظارت به سرپرستی انگلیس اداره خواهد شد. همچنین این سازوکار توسط متخصصین بانکی آلمان مدیریت می شود. نکته قابل توجه اینکه محل اصلی اینستکس در ساختمان وزارت اقتصاد فرانسه ثبت شده است و قوانین برگرفته از jcpoa پیروی می کند. به عبارتی تجارت ایران با اورپا به صورت تهاتری خواهد بود و‌ انتقال حواله ارزی همانند سوئیفت انجام نخواهد شد و‌ همچنان این موضوع دارای محدودیت است.
نسبت سازوکار با تحریم آمریکا
چندی قبل سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه در بیانیه ای مشترک ثبت کاغذی سازوکار پشتیبانی از مبادلات تجاری با ایران را اعلام کردند.
با توجه به شواهد متعدد قرار نیست این سازوکار در مقابل تحریم های آمریکا قرار گیرد و آن را نقض کند لذا برای فهم درست از نحوه عمل سازوکار مناسب است تحریم های آمریکا در مورد فروش نفت خام ایران مورد توجه قرار گیرد.
ساختار تحریم های امریکا در زمینه فروش نفت خام ایران
کنگره آمریکا در قانون اختیارات دفاع ملی سال 2012 فروش نفت خام ایران را تحریم کرد. این قانون در قانون بعدی یعنی قانون کاهش تهدید ایران 2012 اصلاح شد. در نهایت وضعیت تحریم فروش نفت ایران به شرح زیر است:
تنها کشورهایی که از سوی وزارت خزانه داری آمریکا معافیت برای خرید نفت ایران گرفته باشند، می تواند بدون نگرانی از تحریم از ایران نفت خریداری کنند. معافیت های ارایه شده از سوی دولت آمریکا 6 ماهه است و در هر دوره باید تمدید شود.
- شرط تمدید معافیت ها:
‏از نظر حجمی در هر دوره باید کشورها کاهش چشمگیری در خرید نفت خام از ایران داشته باشند.
‏از نظر پرداخت پول نفت کشورهای خریدار باید اقدامات زیر را انجام دهند:
پول را به ارز محلی در یک حساب به نام ایران واریز کنند.
ایران می تواند از این پول در تجارت دوجانبه با کشور خریدار نفت استفاده کند مشروط به عدم خرید اقلام تحریمی از سوی آمریکا همچون قطعات خودرو، طلا و فلزات پرکاربرد.تنها در صورتیکه ایران بخواهد اقلام بشردوستانه (غذا و دارو و تجهیزات پزشکی) خریداری کند، می تواند پول نفت را به کشور ثالث انتقال دهد. مسئولیت نظارت بر این کار بر عهده کشور خریدار نفت است و‌قابلیت انتقال ارز ندارد
با ساختار تحریمی فوق می توان گفت اگر ایران در فرانسه پول حاصل از فروش نفت داشته باشد می تواند در سازوکار طراحی شده برای خرید اقلام غیر تحریمی استفاده کند. با توجه به اینکه فرانسه معافیت خرید نفت ایران را از آمریکا دریافت نکرده است در نتیجه پولی در آنجا وجود ندارد.
انتقال پولهای نفت از کشورهای دیگر در صورتی شدنی خواهد بود که تنها برای مصارف بشردوستانه استفاده شود.
لذا می توان پیش بینی کرد که این سازوکار در نهایت امر برای خرید اقلام بشردوستانه مورد استفاده قرار گیرد، در متن بیانیه سران اتحادیه اروپا به به جای SPV (سازوکار ویژه مالی) به کار رفته است هم اشاره شد که همانطور که قبلاً هم پیش‌بینی می‌شد این کانال ویژه مالی به صورت حداقلی تصویب شده است. از سوی دیگر در آن تنها به دارو و مواد غذایی اشاره شده است در حالی که درباره صادرات مواد اولیه، قطعات و تجهیزات تولید و صنعتی که اهمیت بسیار بیشتری دارند هنوز صحبتی نشده است.
آمریکا استفاده‌کنندگان از اینستکس را تهدید به تحریم کرد
نقایص اینستکس چیست ؟
به نظر میرسد اتحادیه اروپا صادرات بیشتر را منوط به تصویب FATF نموده در واقع پیام راه اندازی اینستکس انسداد راه دور زدن تحریم ها است و‌مسئولان سه کشور اورپا در اینستکس از ایران خواسته اند دستورات FATF را اجرایی کند.
لازم به ذکر است، طرح پیشنهادی spv از سوی اتحادیه اورپا قرار بود با مشارکت اکثریت کشورهای اروپایی راه اندازی و اجرا شود و اینستکس محدود به تروئیکای اورپاست.
گفتنی است، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که «اثر سازوکار مالی اینستکس بیشتر سیاسی است»، گفت: سازوکار جدید مالی اروپا برای ایران انزوای بیشتر آمریکا را به دنبال خواهد داشت.
در حال حاضر یک ابهام جدی در خصوص اینستکس وجود دارد. فرض کنید ایران در فرانسه پول حاصل از فروش نفت داشته باشد بنابراین می تواند در سازوکار طراحی شده برای خرید اقلام غیر تحریمی استفاده کند. با توجه به اینکه فرانسه معافیت خرید نفت ایران را از آمریکا دریافت نکرده است در نتیجه پول بعد از مدتی در آنجا وجود ندارد، به این ترتیب وضعیت واردات به چه سمتی خواهد رفت؟
* آرش راهی