بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - ایرنا / سوسن شریعتی فرزند مرحوم دکترعلی شریعتی و پوران شریعت رضوی که به تازگی بدرود حیات گفت، از فداکاری و مجاهدت مادر برای حفظ آثار پدرش می گوید و می افزاید: ایشان برای حفظ گفتمان همسرش، کمرهمت بست و تا همین اواخر، زندگی خود را در اختیار فرهنگ و بخصوص انتشار آثار دکتر شریعتی گذاشت.
سوسن شریعتی روز گذشته (یکشنبه) درمراسم تشییع پیکر مادرش ، پوران شریعت رضوی در تهران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا یکی از کارهای مادر را تکمیل آثار نیمه کاره و مکتوب کردن آثار شفاهی دکتر شریعتی ذکر کرد و گفت: یکی از نقش های مهم پوران شریعت رضوی به ثبت رساندن میراث شفاهی و نیمه کاره‌ای بود که با مرگ شریعتی باقی ماند.
وی افزود: مادرش سعی کرد آثار دکتر شریعتی را بدون کمترین سانسور، منتشر و در اختیار مردم ایران قرار دهد و برای اینکه حفظ امانت کرده باشد حتی دست نوشته‌ها و نوشته‌های خصوصی او را جمع آوری و منتشر کرد.
سوسن شریعتی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه آیا فرزندان پوران شریعت رضوی و دکتر شریعتی در مسیر گفتمان آنها هستند؟ افزود: مونا کوچکترین عضو خانواده هنگام فوت پدر پنج ، احسان 18 ، سارا 16 ساله بود و من نیز 15 ساله بودم، لذا نقش زیادی در انقلاب نداشتیم و بیشتر به درس و مدرسه فکر می‌ کردیم به هر حال ما هم مثل همسن و سال‌های خود در اوج انقلاب وارد فضای اجتماعی آن سال‌ها شدیم که ترکیبی از انقلاب ، جنگ، آرزو‌ها و اهدافی که مد نظر داشتیم، بود.
وی می گوید: ما هم با آرمان ها، اندیشه ها و رفتارهای ناشناخته جدیدی که جنبش اجتماعی ایران با خودش آورد و ظهور کرد همراه شدیم. از سال 60 به بعد به دلایلی در خارج از کشور ادامه تحصیل می‌دادیم و با فاصله زمانی حدود 20 ساله به ایران برگشتیم و به کارهای مختلف مشغول شدیم. یکی آثار دکتر شریعتی را مدیریت می کند، یکی کار نویسندگی می کند و در مجموع هر کدام از ما به کاری مشغول هستیم. در مورد اینکه حلقه فکری فرزندان شریعتی چقدر به هم نزدیک یا دور است را دیگران باید تشخیص بدهند، ولی در کل همه بچه های شریعتی و پوران، خود را متعلق به یک سنت و خاستگاه مشخص ملی - مذهبی می دانند، که گرفته شده از فکر شریعتی و پوران شریعت رضوی است.
وی در مورد فعالیت های پوران شریعت رضوی پس از فوت دکتر شریعتی ، گفت: دکتر شریعتی در سال 1356 از میان ما رفت. با توجه به اینکه از سال 52 دکتر شریعتی عملاً ممنوع القلم می‌شود تا سال 56 کمتر از30 درصد از آثارش منتشر شده بود. دوره کوتاهی از سال 56 و 58 انتشار آثار شریعتی تحت حمایت و هدایت مرحوم دکتر حسن حبیبی در خارج از کشور کلید می‌خورد، بعد از آن تاریخ، وظیفه حفظ و نشر آثار دکتر شریعتی به خانم پوران شریعت رضوی منتقل می‌شود و از سال 58 مادر با همکاری دوستان دکتر شریعتی، سخنرانی‌های ایشان در حسینیه ارشاد را پیاده و به مرور منتشر کرد.
وی افزود: آثار و دست نوشته هایی که تا آن زمان، هرگز چاپ و منتشر نشده بود تحت کنترل، نظارت و هدایت مادر و در فاصله زمانی سال 58 تا آخرین شماره های « نشر آثار» یعنی تا سال 72 به چاپ می رسد لذا در این مدت با کمک آقایان امیر رضایی و مجید شریف، وظیفه چاپ و نشر آثار و سخنرانی های پدر برعهده پوران شریعتی (شریعت رضوی) است.
سوسن شریعتی می گوید: در این رهگذر ما با مشکلات زیادی در دهه شصت مواجه هستیم. دهه شصت دهه جنگ، بحران، اضطرار‌های سیاسی، ناامنی و تشنج است و برای یک زن که در کشوری زندگی می‌کند که حوزه نشر و فرهنگش مانند دیگر حوزه‌ها کاملا مرد سالار است و همچنین با وجود غیبت فرزندانش، بسیار طاقت فرسا است و او مجبور می شود با چنین سیستمی سر و کله بزند. مادر نه تنها با دنیای مردسالار انقلابی در بخش فرهنگ نشر و کتاب مواجه بود که با یک جو و جامعه دستخوش انسداد فرهنگی و سیاسی دهه 60 مدام در چالش بود.
وی گفت: در دهه 60 اخذ و دریافت مجوز برای یک کتاب ، کار هر کسی نبود. تردد در راهروهای وزارت ارشاد، حوصله و تصمیم بزرگی می خواست که این کار از پوران شریعت رضوی بر می آمد. بخصوص در سال هایی که نام شریعتی تقریبا جزو نام های ممنوعه درعرصه سیاسی آشفته ایران بوده و آثارش به راحتی مجوز نمی گرفت، پوران خانم مجاهدت بسیار کردند، تا پایان دهه شصت حتی برگزاری یک مجلس بزرگداشت برای علی شریعتی کار سختی بود و واقعا گاهی به خط قرمز تبدیل می‌شد.
سوسن شریعتی می افزاید: پوران شریعت‌ رضوی قبل از ازدواج، همکلاسی دکتر شریعتی بود، هر چند بعد از پیروزی انقلاب به عنوان شخص فرهنگی بازنشسته شد، ولی نهایتا برای حفظ گفتمان شوهرش، کمرهمت بست و تا همین اواخر، زندگی خود را در اختیار فرهنگ و بخصوص انتشار آثار دکتر شریعتی گذاشت. او سعی کرد آثار دکتر شریعتی را بدون کمترین سانسور، منتشر و در اختیار مردم ایران قرار دهد و برای اینکه حفظ امانت کرده باشد حتی دست نوشته‌ها و نوشته‌های خصوصی او را جمع آوری و منتشر کرد.
وی ادامه داد: یکی از کارهای مادر، تکمیل آثار نیمه کاره و مکتوب کردن آثار شفاهی دکتر شریعتی بود. بنابراین یکی از نقش های مهم پوران شریعت رضوی به ثبت رساندن میراث شفاهی و نیمه کاره‌ای بود که با مرگ شریعتی باقی مانده و او در حقیقت آنها را به ثبت رساند و این کار، امکان انتقال گفتمان دکتر شریعتی به نسل های بعدی را فراهم می کند.
سوسن شریعتی در پاسخ به این پرسش که آیا برای خانواده دکتر شریعتی، موانع و مزاحمت‌های امنیتی صورت گرفته است؟ گفت: بیشترین موانع در دهه 60 و در مورد چاپ و نشر آثار و ممانعت در برگزاری مراسم سالگرد درگذشت دکتر شریعتی بود. در خرداد 1360 قصد برگزاری بزرگداشت و سالگردی برای دکتر شریعتی داشتیم، نیرو‌های امنیتی برای جلوگیری از برگزاری مراسم، مشکل ایجاد کردند و پوران شریعت رضوی در این ارتباط خیلی اذیت شد، چون فکرش را نمی‌کرد روزی برخی انقلابیون، برای خانواده شریعتی ایجاد مزاحمت کنند.
فرزند پوران شریعت رضوی گفت: مادر بیش از هر چیز یک شخص فرهنگی بود ولی تجارب سیاسی و درگیری با عالم سیاست را با مرگ برادرش در سال 1332 تجربه کرد و بعد هم ازدواج با علی شریعتی، موجب شد خواه‌ ناخواه در وسط مسائل سیاسی قرار گیرد و لذا دائم در مسیر زیست سیاسی قرار داشت، چه در زمان شاه و چه بعد از آن. هرچه هم او بخواهد از سیاست فاصله بگیرد سیاست دست از سر او بر نمی دارد. به این ترتیب قبض و بسط مسائل سیاسی پنج دهه اخیر ایران شامل حال پوران شریعت رضوی هم می شده است، هر چند که خود ایشان هرگز وارد مسائل سیاسی به شکل میدانی نمی شود ولی همیشه در معرض نقد و بررسی بود.
وی یادآور شد: هر وقت بحث دین و مذهب و میزان پایبندی شریعتی به دین پیش می آمد و نوع مکتبی که شریعتی به آن می پرداخت در معرض نقد یا هجمه بود، خود به خود اسم پوران وسط این ماجراها بود. وقتی موضوع دین و اعتقادات دکتر شریعتی در این دوران چهل ساله پیش می آمد مخالفان می گفتند چرا همسر شریعتی پوشش اسلامی کامل ندارد، چرا که پوران شریعتی در قالبی که در ایران بعد از انقلاب برای حجاب و پوشش تعریف کرده بودند نمی گنجید، به همین دلیل حتی پوشش ما هم در مظان توجه و حساسیت بود.
شریعتی افزود: دولت ها در پیش و پس از انقلاب، به نوعی با خاستگاه شریعتی مشکل داشتند و همیشه نسبت به شریعتی و نزدیکانش نگاه و وجه امنیتی پر رنگ بوده است. وجه موفق و متفاوت پوران شریعت رضوی، استقلال اقتصادی از کانون قدرت و نگاه فرهنگی به مسائل بود. به همین دلیل در امور سیاسی به معنای ورود در قدرت دخالت نمی کند و وارد نمی شود ولی هر چند پوران شریعت رضوی با قدرت و سیاست رابطه ای نداشت ولی آنها با او کار داشتند و به نوعی همیشه در معرض توجه کانون قدرت بود.
وی یادآور شد: مادر تلاش کرد میراث دکتر شریعتی و مرکز فرهنگی نشر آثار او، با دوری از نهاد قدرت، آلوده نشود، خود پوران شریعت رضوی نیز نه در زمان شاه و نه در جمهوری اسلامی به نهاد قدرت نزدیک نشد، هرگز در مسیر مصلحت اندیشی در این نظام یا نظامی دیگر قرار نگرفت و یک زندگی فرهنگی و آرامی را انتخاب کرد که دارای استقلال مالی بود. ولی همان گونه که گفتم با این وجود سیاست و قدرت با او کار داشت و دست بردار نبود.
سوسن شریعتی افزود: بزرگداشت دکتر شریعتی در سال 1360 با حمله نیروی‌های به اصطلاح خودسر مواجه شد و در واقع آخرین مجلسی است که در دهه شصت گرفته می‌شود و تا پایان دهه شصت، عملا در حسینه ارشاد، مراسمی برگزار نشد، البته به صورت پراکنده توسط علاقه‌‌مندان و دانشجویان در دانشکده‌ها و دانشگاه‌های کشور در بزرگداشت دکتر شریعتی مراسمی برگزار می‌شد.
وی ادامه داد: کار فرهنگی در ایران کار مشکلی است و شدیدا با مسائل سیاسی عجین است و چانه زنی ها و گرفتاری هایی در این مسیر وجود دارد. حساسیت بسیاری بر روی کار فرهنگی در ایران وجود دارد چرا که اگر با خوانش فرهنگی رسمی تفاوت داشته باشد موانع بیشتر می شود. بنابراین کار خانم پوران شاید در این جو قابل توجه، بسیار بزرگ بوده است.
سوسن شریعتی در پاسخ به این پرسش که نامه‌های دکتر شریعتی که تحت عنوان «برسد به دست پوران عزیزم» منتشر شده، جنبه اجتماعی دارد یا عاشقانه؟ گفت: کتاب برسد به دست پوران عزیزم شامل 23 نامه است که دکتر شریعتی 23 ساله، پس از ازدواجش و در فاصله سال‌های 1338 و 1339 که در فرانسه مشغول تحصیل بود برای پوران شریعت رضوی نوشته است. در آن یک سالی که از هم دور هستند این نامه‌ها از پاریس به مشهد نوشته می‌شود و تمام این سال‌ها مادر از چاپ این نامه‌ها سرباز می‌زند و اجازه چاپ نمی‌دهد، نهایتاً راضی شد که در سال گذشته این نامه‌ها را منتشر کند تحت عنوان کتابی به نام «برسد به دست پوران عزیزم» .
وی تاکید کرد: ارزش این کتاب در این است که اولا این نامه ها در اروپا نوشته شده است و اینکه شریعتی جوان، مشاهدات خود را از اروپای آن زمان برای همسرش می نویسد و نکته دومی که آن را جالب می‌کند این است که شریعتی جوان که در خارج از کشور است از همسرش چه توقعاتی دارد که در این نامه ها منعکس است و این خودش به نظرم نشان می دهد نظر شریعتی در مورد ازدواج، زندگی و زن چیست. آیا انتظار دکتر شریعتی از زن خانه‌داری صرف است یا زن می تواند فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و همه فعالیت‌های یک انسان را انجام دهد.
سوسن شریعتی افزود: شریعتی در آن مقطع، انتظارات از یک زن را بالا می‌برد و می‌خواهد که در امور اجتماعی شرکت کند، از جمله اینکه به مادر می‌گوید امیدوارم روزی نوشته های من توسط تو جمع آوری و منتشر شود، گویی می‌داند پوران روزی قرار است این بار را به دوش بکشد. این در حالی است که هنوز شریعتی، سخنران و نویسنده نشده است و در یک فانتزی عاشقانه از ترسیم این تصویر لذت می برد که این پیش‌بینی عاشقانه، اتفاق می‌افتد، دکتر شریعتی شهید می‌شود و پوران نقش پیشنهادی شوهرش را اجرا می‌کند.