بزرگنمايي:

اخبار محرمانه - دولت انگلستان 130 هزار پوند استرلینگ رشوه معادل 500 هزار تومان برای بستن قراردادی که استقلال ایران را نشانه رفته بود به سه سیاستمداران ایران پرداخته بود.
به گزارش مشرق، یک ماه پس از کودتای سوم اسفند 1299 ش و روی کار آمدن سید ضیاءالدین طباطبایی، وی با موافقت انگلستان، قرارداد 1919 را در سوم فروردین 1300 ش، به طور یک جانبه لغو کرد.
سفارت انگلیس در تهران نیز با تصمیم دولت موافقت کرد و در روز هفتم فروردین، اعلامیه‌ای از سوی سیدضیاء پیرامون لغو قرارداد به ایالات و ولایات کشور مخابره شد. لغو این قرارداد، که از آرزوهای مردم ایران بود، هر چند در ظاهر به ضرر انگلستان بود، به تدبیر انگلیسی‌ها و با هدف تقویت وجهه ملی گرایانه سید ضیاءالدین صورت گرفت. قرارداد استعماری 1919 دو سال پیش از آن در هفدهم مرداد 1298 ش میان وثوق الدوله صدراعظم احمدشاه قاجار و دولت انگلستان منعقد شده بود که بر اثر زیان‌های فوق‌العاده‌ای که برای کشور داشت، مخالفت‌های فراوانی به بار آورد و هیچ گاه عملی نگردید.
سه تفنگدار ایرانی که باعث و بانی امضای قرارداد 1919 بودند به ترتیب حسن وثوق ملقب به وثوق‌الدوله، اکبر میرزا صارم‌الدوله و فیروز میرزا نصرت‌الدوله بودند که سمت تفنگ این دولتمردان وابسته به سمت استقلال ایران نشانه رفت.
برای عقد این قرارداد، دولت انگلستان 130 هزار پوند استرلینگ میان سیاستمداران ایران تقسیم نکرد. وثوق الدوله 300 هزار تومان، شاهزاده فیروز میرزا نصرت الدوله وزیر دادگستری 100 هزار تومان و شاهزاده صارم الدوله وزیر مالیه 100 هزار تومان رشوه گرفتند.
در تاریخ 11 اوت 1919 مبلغ 10 هزار تومان و در تاریخ 13 اوت 90 هزار تومان به صورت اسکناس نقد به وسیله مدیر بانک شاهنشاهی در ایران به صارم الدوله پرداخت شد. در تاریخ 19 اوت 200 هزار تومان به حساب وثوق الدوله واریز و سند آن برای وی ارسال شد.
دولت انگلستان در یادداشت مورخ 9 اوت 1919 که به سه نفر (وثوق الدوله، نصرت الدوله، صارم الدوله) فرستاد اعلام کرد که اگر لازم بشود، حاضر است به این سه نفر در قلمرو خود پناهندگی بدهد.
علاوه بر سیاستمداران، اشخاص زیر نیز از دولت انگلستان رشوه گرفتند:
«1- زین العابدین رهنما (شیخ العراقین زاده – بعد از حکومت رضا شاه وزیر فرهنگ شد).
2- سید محمد تدین (پس از کودتای 1921 رئیس مجلس شورا و سپس در دوره‌های بعد پست وزارت داشت).
3- ملک الشعرای بهار (در دوره‌های بعدی نماینده مجلس و سپس مدتی نیز وزیر فرهنگ شد).
4- سید ضیاء الدین طباطبایی (بعد از کودتا نخست وزیر شد).
5- یک تاجر که گویا اسمش کسرائی بود (بعداً نماینده مجلس شد).
علی دشتی (مدیر روزنامه شفق که بعداً نماینده مجلس و سناتور شد).
قرارداد وثوق الدوله (قرارداد 1919) ایران را نه فقط به یک منطقه تحت الحمایه انگلستان تبدیل می‌کرد، بلکه به تسلط انگلستان در ایران جنبه کاملاً انحصاری می‌داد. اگر این قرارداد اجرا می‌شد نه فقط منابع نفت در جنوب، بلکه منابع نفت در شمال و کلیه امور اقتصادی ایران به طور کلی برای مدتی که طول آن قابل پیش‌بینی نبود، تحت کنترل انگلستان قرار می‌گرفت.
حسن وثوق‌الدوله
حسن وثوق ملقب به وثوق‌الدوله عاقد قرارداد 1919 که در صورت اجرایی شدن این قرارداد ایران تحت‌الحمایه انگلستان می‌شد در اواخر عمر حافظه خود را از دست داده بود و غالب اوقات در باغ خود در سلیمانیه می‌زیست.
این نخست‌وزیر که بعد از قدرت ردای شاعری بر تن کرد شاعر شعر معروف «چون بد آید هرچه آید بد شود / یک بلا ده گردد و ده صد شود» نیز بود. بعد از علنی شدن قرارداد سعی کرد با سرکوب سیاسیون و روانه کردن احمد شاه قاجار به اروپا زمینه اجرایی کردن قرارداد را فراهم کند که نتوانست و در نهایت استعفا داد.
او از دولتمردان رضا پهلوی نیز به شما رمی‌فت در خرداد 1305 وزیر مالیه و سپس در شهریور همان سال وزیر عدلیه شد و چند ماه بعد که به نمایندگی مجلس انتخاب شد. در سال 1314 به ریاست فرهنگستان رسید. و مورد مشورت رضاشاه قرار می‌گرفت.
اکبر میرزا صارم‌الدوله
اکبر میرزا صارم‌الدوله دومین پسر باقیمانده مسعود میرزا ظل‌السطان، بزرگ‌ترین پسر در قید حیات ناصرالدین شاه بود. ضل‌السلطان چون مادرش از طایفه قاجار نبود نمی‌توانست وارت تاج و تخت باشد مطابق برآورد کرزن دو پنجم ایران در سال 1269 زیر سلطه این شخص قرار داشت. با انگلستان دوستی نزدیک داشت و در پی تجزیه ایران بود تا بر بخشی از کشور فرمان براند صارم‌الدوله نیز مانند پدر انگلوفیلی حرفه‌ای بود، به هیچ جیز اعتقاد نداشت و سعی در انعقاد قرارداد 1919 بود تا ایران را مستعمره کند.
فیروز میرزا نصرت‌الدوله
فیروز میرزا نصرت‌الدوله پسر ارشد عبدالحسین میرزا فرمانفرما بود او نیز مانند پدرش از سیاست انگلستان طرفداری خاص می‌کرد و از جرج پنجم پادشاه انگلستان به علت قرارداد 1919 نشان افتخار دریافت کرد فیروز در میان شاهزدگان درخشش داشت و در تحکیم قدرت رضاخان نقش ویژه‌ای داشت سرانجام در سال 1308 توسط رضاخان از کار برکنار و در نهایت در سال 1316 در زندان سمنان به قتل رسید.