چاپ

اخبار محرمانه - رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران گفت: مستندات موجود نشان می‌دهد خط اعتباری 400 میلیارد دلاری میان ایران و چین راه‌اندازی شده است.
گروه اقتصادی - رجانیوز: رئیس‌جمهور روز گذشته در جلسه هیئت دولت با اشاره به حضور در اجلاس اخیر سران ایران، ترکیه و روسیه، «برقراری روابط تجاری و اقتصادی با استفاده از پولهای ملی با ترکیه و روسیه، عراق و دیگر کشورها» را برای توسعه مناسبات کشور راهگشا دانست. حسن روحانی همچنین در اظهاراتی مهم تصریح کرد: «امروز در سطح جهان یک مبارزه جدی با دلار در حال شکل‌گیری است و با ادامه این روند، سلطه آمریکا بر بازارهای پولی و مالی جهانی و سیستم‌های بانکی تضعیف شده و از بین خواهد رفت».
همتی، رئیس‌بانک مرکزی هم در پایان جلسه روز گذشته هیئت دولت با بیان اینکه تلاش دولت آمریکا برای اعمال تحریم‌های متعدد کمک کرده دلار از صحنه مبادلات ما حذف شود، گفت: «در رایزنی‌های اخیری که با ترکیه و روسیه داشتیم، بحث اصلی این بود دو کشور هم از سوئیفت و هم از مبادله با دلار اجتناب کنند و با پول ملی مبادله کنیم».
راهبردهای متعددی برای این منظور قابل پیگیری است. بخشی از آنها را رهبر انقلاب در دهم آبان 96 خطاب به رئیس‌جمهور روسیه،‌ پوتین بیان کردند. ایشان بیان داشتند که «می‌توانیم تحریم‌های آمریکایی‌ها را با روش‌هایی از جمله حذف دلار و جایگزین کردن پول ملی در معاملات اقتصادیِ دو یا چندجانبه، بی‌اثر و آمریکا را منزوی کنیم.» در واقع، پیمان‌های پولی دوجانبه یا چندجانبه یکی از این راهبردهاست. همچنین معاملات نفتی بدون دلار، فروش اوراق قرضه دلاری، و افزایش ذخایر طلا نسبت به دلار نیز برخی دیگر از این راهبردها هستند که در سال‌های اخیر بسیار شدت گرفته‌اند.
چندی پیش مادورو رئیس‌جمهور ونزوئلا، دلار را از مبادلات این کشور کنار گذاشت ولی دیر این کار را انجام داد؛ چرا که آمریکا توانست تورم چند صد درصدی را به این کشور تزریق کند و باعث نارضایتی شود. اگر دولت روحانی نیز در اجرای فرمان شکستن ارزش و آقایی دلار امام خامنه‌ای کاهلی کند، دشمن باز هم از حربه کاهش ارزش پول چشم پوشی نخواهد کرد.
در بلندمدت، روسیه، چین، ایران، ترکیه و دیگر کشورها برای ایجاد و پیاده‌سازی معاملات با ارزهای غیر دلاری و سیستم‌های پرداخت مستقل از دلار کار می‌کنند. روسیه تلاش‌ها برای تحقیق و توسعه درزمینه‌«تکنولوژی بلاکچین» را آغاز کرده است تا معاملات مالی خود را بدون اتکا به بانک‌های تحت کنترل غرب انجام دهد.
چین نیز شرکای تجاری‌اش را تحت‌فشار قرار می‌دهد تا یوان چینی را به‌عنوان ارز تجاری برای پرداخت کالا و خدمات بپذیرند. در حال حاضر سهم یوآن در پرداخت‌های جهانی کم است (تقریباً دو درصد) اما در آینده به دلیل تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران ممکن است افزایش یابد. چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت ایران است و اگر تحریم‌های آمریکا مانع پرداخت دلار برای نفت ایران شود، ایران و چین ممکن است به‌غیراز معامله با یوان گزینه دیگری نداشته باشند.
مدتی پیش نیز با شروع معاملات یوآنی نفت در بورس شانگهای، عمر دلار به عنوان ارز غالب مبادلات نفتی و همچنین عمر سیستم پترودلاری با تهدید جدی مواجه شده است. علاوه‌بر این اتفاق دیگری نیز به جریان افتاده و آن شروع به کار فاز دوم سیستم پرداخت بین بانکی فرامرزی چین (CIPS) است. این سیستم یک سیستم پرداخت یوآنی است که توسط 11 مؤسسه مالی چینی و هشت شرکت خارجی از جمله دویچه بانک ایجاد شده است. سیستم پرداخت مذکور به عنوان رقیبی برای سوئیفت ایجاد شده که جهت پردازش پرداخت‌ها از طریق بانک‌های بزرگ در سراسر جهان استفاده می‌شود. چین با این اقدامات مجدداً پترودلار و نظام دلاری را به چالش کشیده است.
چندی پیش نیز خبری متشر شد مبنی بر اینکه ایران و چین تفاهم نامه ای را امضا کرده اند که بر اساس آن قرار است طی 25 سال 400 میلیارد دلار از سوی چین در بخش های کلان اقتصادی ایران سرمایه گذاری شود. حالا شواهد نشان می‌دهد که این خط اعتباری فعال شده و رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران گفته که مستندات موجود نشان می‌دهد خط اعتباری 400میلیارد دلاری میان ایران و چین راه‌اندازی شده است.
کشورهای اتحادیه اوراسیا سالانه 400 میلیارد دلار کالا وارد می‌کنند در حالی که هم‌اکنون ایران کمتر از 2درصد این کیک 400 میلیارد دلاری سهم دارد. اگر ایران بتواند سهم خود را از واردات اوراسیا به 10درصد افزایش دهد، به معنای صادرات سالانه 40 میلیارد دلار کالای غیرنفتی است. این در حالی است که کل صادرات نفت ایران در شرایط غیرتحریمی حدود 50 میلیارد دلار بوده است.
آمارها نشان می‌دهد عمده واردات کشورهای اوراسیا محصولات کشاورزی است که ایران قابلیت بالایی برای تامین این کالاها دارد. اتحادیه اوراسیا شامل پنج کشور روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، بلاروس و ارمنستان است که در سال 2014 تشکیل و یک سال بعد به صورت رسمی آغاز به فعالیت کرد. تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا حدود دو تریلیون دلار در سال برآورد می‌شود. مجموع ارزش صادرات و واردات کشورهای عضو این اتحادیه حدود 750 میلیارد دلار است و این در حالی است که براساس گزارش سازمان توسعه تجارت، میزان تراز تجاری بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در سال 2017 فقط 2درصد کل مبادلات بازرگانی ایران را شامل می‌شد. اگر کشورمان بتواند همکاری خود را با این اتحادیه افزایش دهد، می‌تواند تا 10درصد از مبادلات این بازار را تصاحب کند و به‌راحتی حدود هشت میلیارد دلار عایدی از این راه داشته باشد.
این در حالی است که میزان صادرات نفت ایران به اروپا بسیار کمتر از این رقم است، بنابراین به نوعی می‌توان گفت عواید پیوستن ایران به این اتحادیه از عواید تجارت با اروپا در قالب برجام و اینستکس بسیار مهم‌تر است. نکته مهم آن‌که برخلاف بازار اروپا که به‌سختی کالاهای ایران را می‌پذیرد، با توجه به این‌که جوامع اتحادیه اوراسیا اشتراکات فرهنگی-اجتماعی فراوانی با ایران دارند، لذا دسترسی ایران به بازارهای این منطقه راحت‌تر خواهد بود. در شرایطی که تحریم‌های موجود علیه ایران و روسیه، محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های اقتصادی این دو کشور به وجود آورده، این توافق برای هر دو طرف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند عاملی برای توسعه روابط اقتصادی ایران و روسیه باشد.
این توفیقات اقتصادی در تعامل با همسایگان شرقی در حالی است که تا به امروز وسوسه‌برانگیزترین پیشنهاد اروپایی‌ها برای اقتصاد ایران تنها یک کانال مالی برای تبادل غذا و دارو بوده که در بیشترین حالت، 15 میلیارد یورو اعتبار درون آن به جریان خواهد افتاد! باید منتظر ادامه این روند ماند و دید که رویگردانی از اروپا و غرب و توجه جدی تر به همسایگان شرقی چه مسیری را طی خواهد کرد.