چاپ

اخبار محرمانه -
سرمقاله ایران/ فضای مجازی و آزمون یک فرضیه
٢٢
٠
ایران / « فضای مجازی و آزمون یک فرضیه » عنوان ستون "اول دفتر" روزنامه ایران است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
استدلال علت و معلولی بر پایه روش‌های تجربی استوار است. هنگامی که می‌گوییم «الف» علت «ب» است، باید آن را به شیوه تجربی ثابت کنیم. برای مثال اگر بگویند که عدم انعقاد خون در بدن ناشی از فقدان یا کمبود ویتامین K‌ است این استدلال را به شیوه تجربی ثابت می‌کنند و مقدار ویتامین K را در خون‌های گوناگون اندازه می‌گیرند و با سرعت و کیفیت انعقاد خون مقایسه می‌کنند در این صورت می‌توان ثابت کرد که در نبود ویتامین K، خون منعقد نمی‌شود و کسانی که دچار این بیماری هستند باید به بدن آنان ویتامین K رساند.
شاید بگویید این چه توضیح واضحاتی است که داده‌ایم؟ بله خیلی واضح است ولی همین نکته بدیهی و روشن در بسیاری از استدلال‌ها رعایت نمی‌شود. بویژه هنگامی که افراد در مقام علت‌یابی مسائل اجتماعی هستند این شیوه ساده را در بیان استدلالی خود فراموش می‌کنند و مواردی را به‌عنوان علت پدیده‌‌ها برمی‌شمارند که اصولاً یا اثرشان ثابت نشده یا عکس آن ثابت شده است. یکی از نمونه‌های این استدلال ادعا درباره اثرات مخرب فضای مجازی است.
هنگامی که به ظاهر امور نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که بخش عمده‌ای از آنچه که مورد نقد مسئولان و آقایان است در فضای مجازی می‌گذرد یا به نمایش در می‌آید، بنابراین بسرعت نتیجه می‌گیرند که فضای مجازی عامل این فسادها و مشکلات است. ولی اگر خوب نگاه کنیم، می‌توانیم بگوییم که عامل قتل نیز دست است. چون هر قتلی به طور معمول با دست انجام می‌شود، پس باید دست‌ها را قطع کرد! استدلال مربوط به عاملیت فضای مجازی در این نوع ناهنجاری‌ها و در بهترین حالت، مثل همین عاملیت دست در قتل و سرقت و... است.
اجازه دهید که به شکل دیگری استدلال حمله‌کنندگان به فضای مجازی و اعتقاد آنان به اثرات تخریبی این فضا را مرور کنیم. البته تردیدی نیست که فضای مجازی مشکلات خاص خود را دارد. از جمله اخبار جعلی که چون یک میکروب کشنده در حال انتشار است. در واقع عامل تولید اخبار جعلی نیز اینترنت و فضای مجازی نیست، بلکه زمینه‌ای برای انتشار آن است. به همین علت نیز برای حل مشکل اخبار جعلی، کسی نمی‌گوید که اینترنت بسته شود، بلکه دنبال راهکارهایی هستند که تولید نشود و اگر شد، چگونه شناخته شود و در نهایت تولیدکننده آن خبر جعلی چگونه مجازات شود؟
آنچه در ایران و نزد مسئولان و روحانیون بیش از هر چیز دیگری اهمیت و اولویت دارد، مسائل فرهنگی و این جور چیزها است. اینها به‌دلایلی که گفته خواهد شد، ربطی به اینترنت و فضای مجازی ندارد، بلکه محل بروز و نمودش در فضای مجازی است. چرا این ادعا می‌شود؟ به این دلیل که بیشتر کشورهای جهان بویژه اسلامی از اینترنت و فضای مجازی آزاد و بدون سانسوری استفاده می‌کنند، به عبارت دیگر امکانات اینترنتی آنان بسیار گسترده‌تر و آزادتر از ما است، ولی در عین حال گرایش‌های اسلامی جاری در جامعه آنان بویژه جوانانشان کمتر از ما نیست. حتی در کشورهای غربی که این آزادی‌ها به وفور است، باز هم مسلمانان بسیار مقیدتر و ملتزم‌تر هستند.
بنابراین مقایسه عرضی (با کشورهای دیگر) و طولی (با گذشته جامعه خودمان) نشان می‌دهد که این موارد تأثیری تعیین‌کننده در بروز رفتارهای مورد نظر ندارد. مشکل جای دیگری است که ظاهراً به آنها توجه نمی‌شود. مبارزه با فضای مجازی نه ممکن است و نه حتی اثرگذار در این مسأله. مشغول شدن به این مبارزه جز اینکه باعث اتلاف وقت و فراموشی ریشه ماجرا شود نتیجه دیگری ندارد ولی برخی افراد چنان غرق در مبارزه با فضای مجازی شده‌اند که هیچ توجهی به این بدیهیات ندارند.