اخبار محرمانه - خراسان / یکی از رویکردهای دولت سیزدهم در تجارت خارجی، نگاه ویژه به همسایگان است که می توان به توافق نامه همکاری 25 ساله با چین و پیوستن کشورمان به نهاد منطقه‌ای سازمان همکاری‌های شانگهای و انعقاد موافقت نامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا اشاره کرد.
روسیه هم به‌عنوان همسایه شمالی ما و کشوری که از روابط سیاسی مطلوبی با آن برخورداریم، می تواند بازار بزرگ و متنوعی برای تجارت بازرگانان کشورمان باشد که متاسفانه تاکنون توجه زیادی به آن نشده و مغفول مانده است. جمعیت 146 میلیون نفری روسیه، واردات 240 میلیارد دلاری این کشور و سطح عالی روابط سیاسی ایران و روسیه می‌تواند زمینه‌های توسعه روابط اقتصادی و تجاری با این کشور پهناور در همسایگی شمالی ایران را فراهم کند. همچنین تنوع دسترسی به این کشور از مسیرهای زمینی و دریایی هم می تواند برگ برنده ای برای همکاری‌های قدرتمند دو و چندجانبه با روسیه باشد. جدای از روابط سیاسی و نظامی 2 کشور که بسیار فراتر ار مناسبات اقتصادی پیش رفته است سفر رئیس جمهور کشورمان به روسیه می تواند گامی بلند برای گسترش روابط همه جانبه از جمله روابط اقتصادی باشد. قطعاً با برنامه‌ریزی منسجم در طول یک برنامه پنج ساله و تا افق 1404 می‌توان به سطح مناسبی از تجارت با این همسایه دست یافت. در این گزارش می خواهیم در کنار بررسی پیشینه روابط اقتصادی از اعداد روابط اقتصادی کشورمان با روسیه که نسبت به تجارت بین المللی دو کشور ناچیز به نظر می رسد، بنویسیم البته از ظرفیت های اقتصادی دو کشور و چشم انداز روابط اقتصادی شان هم نوشته ایم که اهمیت سفر رئیسی به روسیه را برای دو کشور به خوبی نشان می دهد. برخی گزارش ها هم حکایت از این دارد که موضوع پیمان پولی مشترک دو کشور، راه‌اندازی خط اعتباری چند ده میلیارد دلاری، راه‌اندازی سوییفت مشترک، هماهنگی برای فروش نفت و... در دستور کار مذاکرات رئیسی در سفر به روسیه قرار گرفته است.همچنین گفته شده است ایران در جریان سفر رئیسی به روسیه، قرارداد 15 میلیارد دلاری خرید دستگاه های آب شیرین کن هسته‌ای برای اجرای طرح های آب رسانی به جنوب و مناطق کنار دریا را امضا می کند.
پیشینه روابط اقتصادی 2کشور
روابط ایران و روسیه در سال های گذشته همواره سرشار از فراز و نشیب بوده است. به نحوی که گاهی اوقات دو کشور آن چنان به یکدیگر نزدیک شده‌اند که سخن از همکاری‌های راهبردی به میان آمده است و گاهی نیز چنان از هم فاصله گرفته اند که روابط به مرز تیرگی رسیده است. با این حال در تاریخ مناسبات ایران و روسیه که پیشینیه آن به صدها سال پیش باز می گردد، همواره روابط اقتصادی یکی از اجزای مهم آن بوده که گاهی از سطح توسعه مناسبات سیاسی پیش افتاده و گاهی بسیار عقب مانده است. روابط اقتصادی دو کشور از سال 2000 و پس از روی کارآمدن پوتین، سفرخاتمی به مسکو و قرارداد همکاری 10ساله دو کشور، بیش از پیش گسترش یافت به طوری که در سال 2005 روسیه به هفتمین شریک تجاری ایران تبدیل شد و 33.5 درصد از کل کالاهای صادراتی به ایران را تأمین کرد. به گزارش فصلنامه مطالعات روابط بین الملل حجم مبادلات دو کشور در سال 2000 حدود 700 میلیون دلار بود و در سال 2001 از مرز یک میلیارد دلار فراتر رفت. البته بیشتر این مبادلات به واردات ایران از روسیه اختصاص داشته ‌به طوری که به عنوان مثال در سال 1998، واردات روسیه از ایران،70میلیون دلار بوده است و این نشان می‌دهد که تا چه اندازه ایران تراز پرداخت منفی داشته است. روند افزایش واردات ایران از روسیه در سال 2007 به بیش از سه میلیارد دلار رسید.

حجم مبادلات تجاری در 5 سال اخیر
تهران و مسکو با وجود تعاملات زیاد سیاسی، مبادلات تجاری ناچیزی دارند، به‌طوری‌که تبادلات تجاری دوجانبه درصد اندکی از تجارت خارجی آن ها را شامل می‌شود. اقلام عمده صادراتی ایران به روسیه را میوه جات، خشکبار، سبزیجات، پسته و انگور خشک شامل می‌شود و عمده‌ترین محصولات وارداتی از روسیه نیز غلات، چوب، کاغذ، ماشین آلات و فلزات هستند.
سهم اندک ایران از بازار روسیه
روسیه در سال 2019 میلادی، 688 میلیارد و 115 میلیون دلار مبادلات بازرگانی با کشورهای مختلف داشته است. از این رقم 238 میلیارد و 151 میلیون دلار را واردات این کشور به خود اختصاص داده در حالی که سهم کشور ما از این بازار 238 میلیارد و 151 دلاری حدود 500 دلار بوده است که با توجه به داشتن مرز دریایی و نسبت به روابط گسترده سیاسی، امنیتی و اقتصادی دو کشور، رقمی ناچیز به حساب می‌آید. بر اساس گزارش بانک اطلاعات اقتصادی ایران و روسیه، ایران چهل و یکمین شریک تجاری روسیه در سال 2020 بوده است.
فرصت های بازار روسیه برای ایران
خیلی از تجار به آینده همکاری‌های اقتصادی با اوراسیا خوش بین هستند و این امر را یک فرصت ویژه برای توسعه صادرات غیرنفتی می‌دانند. بنا بر آمار رسمی سایت oec.world بیشترین کالاهایی که روسیه وارد می کند شامل ماشین آلات، حمل و نقل، مواد شیمیایی، فلزات، منسوجات، پلاستیک و لاستیک، مواد معدنی، کفش و کلاه، سنگ و شیشه ، محصولات چوبی و کشاورزی است که کشورمان در بسیاری از آن ها مزیت رقابتی با دیگر صادرکنندگان به روسیه را دارد. 10 درصد واردات روسیه خودرو و لوازم آن است که فرصت بسیار مناسبی برای قطعه سازان ما ایجاد می کند. 4درصد واردات روسیه را محصولات دارویی تشکیل می دهد. طبعا در این حوزه نیز با توجه به این که 95 درصد محصولات دارویی ما تولید داخل است، می توانیم از فرصت های آن استفاده کنیم و شرکت های دارویی ما برای گسترش بازارهای خود می توانند از فرصت بازار روسیه استفاده کنند. در این میان پوشاک، کفش و کلاه، سنگ ، محصولات کشاورزی و ... هم از کالاهایی هستند که می توانند در کنار گسترش صادرات، باعث اشتغال زایی در کشور ما شوند.
موانع صادراتی ایران به روسیه
اما این نکته را هم نباید فراموش کرد که برای افزایش صادرات باید زیرساخت های آن نیز فراهم باشد. متاسفانه یکی از دلایل کندی صادرات در کشور ما مخصوصا به کشورهای اوراسیا، کمبود زیرساخت هاست. به رغم این که ارتباط دریایی بین ایران و روسیه می تواند کمک بزرگی به صادرات به این کشور باشد اما حمل و نقل ریلی ما متناسب با نیازهای کشور توسعه نیافته و سهم راه آهن در جا به جایی کالاهای صنعتی بسیار ناچیز است. همچنین حمل و نقل جاده ای و وسایط مربوط به این بخش از قبیل کامیون ها، دچار فرسودگی است و از آن طرف بنادر و اسکله ها هم متناسب با رشد اقتصادی مان توسعه نیافته اند. به طور کلی در حوزه زیرساخت های بندری، جاده ای و ریلی دچار ضعف مفرط هستیم که برای افزایش صادرات باید به این بخش توجه ویژه ای شود. در این میان سفیر ایران در روسیه ضعیف بودن بخش خصوصی در کشورمان را از دیگر موانع ضعف مناسبات تجاری ایران با روسیه دانسته و گفته است: «لازم است بخش خصوصی ما قوی شود و در داخل ایران با تشکیل هلدینگ های بزرگ اقتصادی برای صادرات و واردات با روسیه اقدام کنیم.»
با تمام این تفاصیل به نظر می رسد سفر مهم رئیس جمهور کشورمان به روسیه بتواند، تحرکی جدی در روابط اقتصادی دو کشور که ظرفیت های فراوانی برای توسعه آن وجود دارد، ایجاد کند. 
جزئیات دیدار امروز روسای جمهور ایران و روسیه
پیمان های پولی و خط اعتباری 10 میلیارد دلاری آب شیرین کن های 15 میلیارد دلاری هسته ای ،سوئیفت مشترک و... بخشی از توافقات احتمالی رئیسی در سفر به روسیه است
زاهدی– یک هفته پس از سفر وزیر خارجه ایران به چین و در گرما گرم مذاکرات برجامی در وین ، امروز آیت ا...سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان راهی مسکو می شود تا در هوای سرد و برفی روسیه بتواند گرمایی به روابط دو کشور بدهد . مهم ترین برنامه این سفر دو روزه دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه است و البته گفته شده قراردادهای اقتصادی مهمی نیز میان دو کشور در حال آماده سازی است که در صورت رسیدن به این سفر امضا خواهد شد.شنیده شده دفتر ولادیمیر پوتین نیز به طرف ایرانی اعلام کرده که وی برای زمان بندی جلسه ملاقات با آیت ا... رئیسی هیچ سقفی قائل نیست و تمایل خودش برای جلسه حدود 5 ساعت است.علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت ایران در توئیتی درباره این سفر نوشت : رئیس‌جمهور در سفر روسیه علاوه بر دیدار با آقای ولادیمیر پوتین، در مجلس دوما سخنرانی خواهند داشت. دیدار با فعالان اقتصادی و نفتی و حضور در دانشگاه از دیگر برنامه‌های ایشان در روسیه خواهد بود. محور مباحث و جلسات ،توسعه صادرات به روسیه و‌ تقویت ارتباطات تجاری و اقتصادی است.طبق اعلام نهاد ریاست جمهوری، وزیران امور خارجه نفت و امور اقتصادی و دارایی، رئیسی را در سفر به روسیه همراهی خواهند کرد. در همین حال کانال تلگرامی هاتف نوشت:موضوع پیمان پولی مشترک دو کشور، راه‌اندازی خط اعتباری چند ده میلیارد دلاری، راه‌اندازی سوئیفت مشترک، هماهنگی برای فروش نفت و... در دستور کار مذاکرات رئیسی در سفر به روسیه قرار گرفته است.همچنین گفته شده است ایران در جریان سفر رئیسی به روسیه، قرارداد 15 میلیارد دلاری خرید دستگاه های آب شیرین کن هسته‌ای برای اجرای طرح های آب رسانی در جنوب و مناطق کنار دریا را امضا می کند. ایران و روسیه در پرونده‌های بسیاری در حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نظرات مشترک دارند و با توجه به سیاست‌های منطقه‌ای و عمل‌گرایانه دولت رئیسی، در آینده پیش رو روابط دو کشور وارد مرحله‌ای تازه‌ای خواهد شد. همچنین ایران می‌تواند با طرف روسی خود درباره مسائل منطقه‌ای چون «پرونده افغانستان»، «بحران سوریه»، «وضعیت قفقاز جنوبی» و «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» تبادل‌نظر کند.طی سال‌های گذشته، نقش روسیه در همراهی کردن با جمهوری اسلامی در بحران‌های بین‌المللی، اهرم فشار بسیار قوی علیه غرب بوده است.بنا به گزارش برخی سایت ها نیز روس‌ها به تازگی مذاکراتی با کردستان عراق داشته‌ اند تا گاز خود را به این منطقه ارسال کنند؛ اما روسیه گفته از طریق ترکیه قصد این کار را ندارد به همین دلیل پیشنهاد داده تا ایران این کار را در قالب قرارداد سوآپ گاز انجام دهد.روس‌ ها اعلام کرده‌اند می‌توانند از منطقه شمالی به کشور عراق گاز ارسال کنند و ایران می‌تواند این پروژه را انجام دهد.شاید در سفر رئیس‌جمهور به روسیه این موضوع نیز مطرح شود.